Την Καθαρά Δευτέρα το κατάστημά μας στο Χαλάνδρι θα είναι ανοικτό 10:00-18:00

Οίνος: Ο καλλιτέχνης και ο κριτικός, ή τα σύκα-σύκα και η σκάφη-σκάφη.

Οίνος: Ο καλλιτέχνης και ο κριτικός, ή τα σύκα-σύκα και η σκάφη-σκάφη..
Από τον Τ. Πικούνη

Υπάρχει ένα "δίπολο" σε κάθε δημιουργία, σε κάθε έργο τέχνης: Ο καλλιτέχνης, ο δημιουργός από τη μία, και ο κριτικός, ο εκτιμητής του έργου τέχνης, ο αναλυτής του, ο εκφραστής των ιδιοτήτων του, ο "εκλαϊκευτής" του (μερικές φορές) από την άλλη. 

Το ίδιο, κατά τη γνώμη μου, συμβαίνει και στο κρασί. 

Μα... είναι τέχνη η δημιουργία του οίνου; 

Το ότι θεωρώ τον δημιουργό του οίνου καλλιτέχνη, το έχω πει πολλές φορές. Αρχιτέκτων κατά σπουδές και λάτρης των τεχνών, έχω την γνώση, και θέλω να πιστεύω και την ευαισθησία, να διακρίνω το αυθεντικό έργο τέχνης. 

Εξ' άλλου, έχω χρησιμοποιήσει τη μουσική πολλές φορές για να περιγράψω την αίσθηση που προκαλεί η απόλαυση του κρασιού. Ότι κάποια "εύκολα" κρασιά, κατανοητά από όλους είναι σαν βαλς του Strauss -όλοι τα καταλαβαίνουν, σε όλους τους αρέσουν. Και όταν προχωρήσουν στην οινική τους "μόρφωση" εκτιμούν τα λίγο πιό δύσκολα, όπως οι φίλοι της μουσικής περνούν από τον Strauss στον Motzart, και στη συνέχεια στο Beethoven, μετά στον Bach... και τέλος κάποιοι οινόφιλοι φτάνουν στο αντίστοιχο της μουσικής του Ξενάκη η του Schoenberg... ακατανόητη για τους πολλούς, όπως ακατανόητη είναι η απόλαυση του προχωρημένου οινόφιλου για τα "δύσκολα" κρασιά. Ασφαλώς δε, παραλληλισμοί των κρασιών μπορούν να γίνουν και με άλλες τέχνες: Με το θέατρο, τον κινηματογράφο... γι' αυτό μου άρεσε η τόσο φρέσκια και πρωτότυπη λίστα κρασιών του Γρηγόρη Μιχαήλου στο εστιατόριό του, το Paradiso. 

Είναι όμως όλοι οι οινοποιοί καλλιτέχνες?  

Όχι, δεν είναι. Κάποιοι είναι απλά καλοί τεχνίτες... βλέπετε, αρχαιοελληνικός o όρος "Τέχνη" περιέγραφε τον καλό τεχνίτη, και χρειάστηκε να προστεθεί μεταγενέστερα η -αρχαιοελληνική πάλι- λέξη "καλός" –ωραίος- σαν πρόθεμα για να εκφράσει τον καλλιτέχνη (οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν διέκριναν καμία διαφορά). Καλλι-τέχνης λοιπόν είναι ο λεγόμενος σήμερα στην ...εσπερία artist, σε αντίθεση με τον τεχνίτη -craftsman

Είναι πολλοί αυτοί που θα διαβάσουν τα παραπάνω και θα χαμογελάσουν: "Καλλιτέχνης ο ...τάδε οινοποιός; Μα αυτός είναι άξεστος!". 

Αν είστε ανάμεσα στους ...χαμογελαστούς, έχετε πέσει στο λάθος του λεγόμενου "καλλιτεχνικού ντετερμινισμού", μιας απόλυτα λανθασμένης αίσθησης -δεν είναι ούτε καν θεωρία ούτε άποψη- ότι ο "καλός", ο μεγάλος καλλιτέχνης είναι και καλός, αξιόλογος άνθρωπος. 

Τίποτα δεν είναι πιο λανθασμένο από αυτό... Κάποιοι από τους μεγαλύτερους απατεώνες και αλήτες της ιστορίας υπήρξαν εξαίρετοι καλλιτέχνες, και μεγάλοι καλλιτέχνες υπήρξαν κακούργοι ή και δολοφόνοι. Τα ονόματα πάμπολλα, ας αναφέρω δύο από τους μεγαλύτερους αλήτες της Αναγέννησης, τον Benvenuto Cellini, ή τον εκρηκτικό μέχρι ...δολοφονίας Caravaggio, αλλά και στον προηγούμενο αιώνα τον κατάδικο για αλητεία και κλοπές μεγάλο Γάλλο συγγραφέα Jean Genet , τον συγγραφέα William Burroughs και πολλούς άλλους. Αμέτρητοι δε μεγάλοι καλλιτέχνες ήσαν απαράδεκτοι σαν χαρακτήρες, δεσποτικοί, βίαιοι, εκμεταλλευτές... για να μην μετρήσω και τους αυθεντικά τρελούς! 

Τίποτα δεν απαιτείται από τον καλλιτέχνη- δημιουργό (του οίνου) πέρα από το ταλέντο του και το έργο του.... Τίποτα παραπάνω. Το έργο τέχνης είναι αυθύπαρκτο, ανεξάρτητο από τις ανθρώπινες ιδιότητες του δημιουργού του... 

Ισχύει το ίδιο και με τον κριτικό οίνου;

Όχι βέβαια. Ο κριτικός δεν είναι καλλιτέχνης. Ο κριτικός οίνου είναι ο αναλυτής, ο βαθύς γνώστης της συγκεκριμένης τέχνης. 

Αλλά πριν το περιγράψουμε, να δούμε πρώτα το ρόλο του; 

Δεν υπάρχει κριτική χωρίς το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Ο ρόλος του κριτικού είναι συνυφασμένος με το κοινό.: Είναι η "βοήθεια" που μπορεί να προσφέρει στον "αποδέκτη", φίλο της τέχνης, καταναλωτή του οίνου, ώστε αυτός να κατανοήσει το έργο τέχνης: Να του επισημάνει τα σημεία που αυτό υπερέχει, εκεί όπου δεν πετυχαίνει το στόχο του, να τον βοηθήσει να "δει", να "κατανοήσει" αυτό που αναλώνει με τις αισθήσεις του -όραση, ακοή, όσφρηση και γεύση. 

Δεν νοείται λοιπόν κριτικός τέχνης -και εδώ της τέχνης του οίνου- αμόρφωτος, άξεστος, ακαλλιέργητος. Το όποιο ταλέντο του -φυσικό συνήθως- στο να μπορεί να διακρίνει αρώματα και γεύσεις, είναι ο ελάχιστος παρονομαστής, "αναγκαία" μεν συνθήκη για να γίνει κάποιος κριτικός (οίνου) αλλά καθόλου "ικανή", όπως λέγαμε και στα μαθηματικά. Δηλαδή σε απλά ελληνικά... δεν φτάνει! Χρειάζεται βαθειά μόρφωση, γνώση του αντικειμένου, ικανότητα σύγκρισης, σπουδές... ναι, σπουδές στο αντικείμενο με την ευρεία έννοια της λέξης. 

Αλλά και ο χαρακτήρας παίζει ρόλο, αντίθετα με τον καλλιτέχνη: Ο κριτικός (οίνου) πρέπει να είναι ακέραιος, ειλικρινής, να λέει την γνώμη του χωρίς "έξωθεν" επιρροές, να είναι κατά το δυνατόν αντικειμενικός όσο του επιτρέπει βέβαια η ...υποκειμενική του γνώμη (δεν είναι αντίφαση!). Να κρίνει αδέσμευτος, να λέει ΚΑΙ το καλό ΚΑΙ το κακό. Να χτίζει διαχρονικά τη σχέση εμπιστοσυνης με το κοινό του. 

Να μορφωνει το κοινό του, να εξηγεί με όρους κατανοητούς προς αυτούς που απευθύνεται (ναι, μπορεί να απευθύνεται σε περιορισμένο κοινό) τις ιδιότητες του έργου τέχνης. 

Έρχομαι τώρα στο ουσιαστικότερο σημείο: 

Υπάρχουν τέτοιοι κριτικοί οίνου στην Ελλάδα; 

Θα πω απερίφραστα ..ναι. Αλλά, μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού

Δυστυχώς, υπάρχουν και εκατοντάδες ...από τους άλλους! 

Θα μπορούσα να αφήσω το φίλο μου και κριτικό οίνου Αλέξανδρο Σακκά να μιλήσει για αυτούς... αλλά δεν θα το κάνω γιατί ο Αλέξανδρος έχει κάπως ...εκρηκτικό χαρακτήρα. 

Δεν παύει όμως να έχει το δίκιο του, όταν λέει ότι αυτοί κατέστρεψαν το ελληνικό κρασί, ότι αυτοί είναι που απομάκρυναν το ευρύ κοινό από αυτό που οι ίδιοι προσδιόρισαν σαν άπαν του lifestyle

Αν και συμμερίζομαι την άποψή του, δεν θα πω το ίδιο. Do not cry over spilled mlk λένε οι φλεγματικοί Βρετανοί, με την έννοια της ματαιότητας των «δακρύων» για ότι έγινε και δεν αλλάζει. 

Εν τούτοις οι άξεστοι, οι ατάλαντοι, οι αμόρφωτοι, οι «δήθεν», οι ερασιτέχνες με την χειρότερη έννοια του όρου υπάρχουν ...και σήμερα δυστυχώς η επιρροή τους αυξάνεται δραματικά, λόγω των social media

Δεν στοιχίζει τίποτα να φτιάξεις ένα WordPress Blog, και από εκεί, ως guru του οίνου, να δημοσιεύεις περισπούδαστες αναλύσεις, γευσιγνωσίες "τρομακτικές" σε περιεχόμενο, που κάνουν κάθε απλό άνθρωπο να φεύγει τρέχοντας από το κρασί. Να μιλάς για απίθανα αρώματα κοπριάς, καμένου κεριού, υγροποιημένων βράχων, φρεσκοαντλημένου πετρελαίου (αυτό δεν μπορώ να το ξεπεράσω!) ή γεύσεις κατεργασμένου δέρματος sued, νοτισμένου ξύλου, ζάχαρης της δυτικής Ζουαζιλάνδης, νερού πηγής του Ανατολικού Πηλίου (όλα πραγματικά)... 

...και να κάνεις ζημιά. Μεγάλη, τεράστια ζημιά! Και να συνεχίζεις ακάθεκτος, αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε εκείνο που -υποτίθεται- ότι αγαπάς, διακονείς και σέβεσαι. Γιατί ο εαυτός σου, η "προβολή" σου, η αγάπη και λατρεία της "εικόνας" σου προέχουν... 

Ας παραμερίσουν οι "δέκτες" αυτής της κριτικής τους άσχετους. Μπορούν εύκολα να τους διακρίνουν: Το ψεύτικο φωνάζει, δεν κρύβεται. Από τη γραφή, από τις απίθανες γεύσεις και τα ....συγκλονιστικά αρώματα που υποτίθεται ότι διακρίνουν. Ότι δεν καταλαβαίνετε, ότι στριφνό, ακαταλαβίστικο, γελοίο, απορρίψτε το. Μην φεύγετε όμως από το κρασί! 

Δεν θα σταματήσω να φωνάζω ότι χρειαζόμαστε μια νέα γλώσσα για την περιγραφή του κρασιού. Απλή και κατανοητή στο ευρύ κοινό. Οι σημερινοί σημαντικοί και αξιόλογοι οινόφιλοι ήσαν κάποτε μέρος αυτού του κοινού. Και θα είχαμε πολύ περισσότερους σήμερα από αυτούς, αν η γλώσσα της περιγραφής των κρασιών ήταν απλή, ξεκάθαρη, κατανοητή. Χωρίς μεγαλοστομίες, απιθανότητες. Κάποιοι, από τους σοβαρούς και υπεύθυνους κριτικούς οίνου, μπορούν κάποτε να το επιχειρήσουν. Θα προσφέρουν τη μεγαλύτερη υπηρεσία στο κρασί. 

Τέλος, να διευκρινίσω κάτι: Άλλο άποψη, άλλο κριτική. Ο κάθε ένας μπορεί να δηλώσει την άποψή του για ένα κρασί. Αν είναι καλό, αν πίνεται ευχάριστα, και κάποιες γευστικές και αρωματικές ιδιότητες εύκολα διακριτές, όπως η οξύτητα, τα απλά αρώματα φρούτων... ή αν ταιριάζει με κάποιο φαγητό. Δεν μπορεί όμως ο κάθε ένας να κάνει κριτική οίνου, ή να αυτοπροσδιορίζεται σαν κριτικός. 

Ναι, για να προλάβω τους πάντα ...καλοπροαίρετους, έχω άποψη για το κρασί. Και γι αυτό λέω συχνά τη φράση "ωραίο κρασί" στο Γρηγόρη Μιχαήλο, -κριτικό οίνου από τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού που είπα παραπάνω- που τον κάνει να ...ανατριχιάζει! Αλλά ως εδώ φθάνω. Και αυτό φθάνει. 

Όχι. Δεν είμαι κριτικός οίνου. 

Είμαι απλά κριτικός των κριτικών... 

Μοιραστείτε το άρθρο: