Την Καθαρά Δευτέρα το κατάστημά μας στο Χαλάνδρι θα είναι ανοικτό 10:00-18:00

Μεταμοντερνισμός και κρασί... give me a break!!

Μεταμοντερνισμός και κρασί... give me a break!!
Από τον Τ. Πικούνη

Ξέρατε ότι το "Γη και Ουρανός" του Θυμιόπουλου, αυτό το θαυμάσιο Ξινόμαυρο είναι ένα ...postmodern (μεταμοντέρνο) κρασί;

Αλλά για να το ξέρετε, θα πρέπει πρώτα να γνωρίζετε τι είναι μεταμοντέρνο; Σε τι αφορά, πως ξεκίνησε και τι πρεσβεύει;

Πάντως, γνωστός πολυπράγμων οινοκριτικός που χαρακτηρίζει έτσι το κρασί του Θυμιόπουλου, μάλλον δεν ξέρει... Βέβαια, δεν είναι ο μόνος. Ο όρος postmodern έχει μεταφερθεί από την Αρχιτεκτονική, την τέχνη και τόσες άλλες "περιοχές"της ανθρώπινης δημιουργικότητας και στο κρασί.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν εδώ να διευκρινήσουμε τι είναι -και κυρίως τι ΔΕΝ είναι- γιατί έχω την εντύπωση ότι θα τον ακούμε αρκετά συχνά από εδώ και πέρα... βλέπετε περίεργος είναι, πιασάρικος, δείχνει κουλτούρα, και εμείς οι Έλληνες είμαστε και κάπως λεξιλάγνοι!

Αν και ο όρος εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, ουσιαστικά "επανεφευρέθηκε" το 1966 από ένα μεγάλο θεωρητικό της Αρχιτεκτονικής, τον Robert Venturi, Jr., μέσα από ένα βιβλίο-μανιφέστο και σταθμό στην ιστορία της Αρχιτεκτονικής και της τέχνης, το περίφημο "Complexity and Contradiction in Architecture". Eπειδή οι σπουδές μου εκείνη ακριβώς την εποχή αλλά και η δουλειά μου σαν Αρχιτέκτονας με έφεραν σε πολύ στενή επαφή με αυτό που τότε θεωρήσαμε επανάσταση και στην πραγματικότητα ήταν αντεπανάσταση, θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά αρμόδιο να ...προστατεύσω τους οινοπαραγωγούς από τον ενστερνισμό του όρου και -κυρίως- από τις συνέπειές του.

Το συνθετικό "μετά" στον όρο "μεταμοντέρνο" σημαίνει ουσιαστικά ξεπέρασμα, υπέρβαση, αποδόμηση ή και εγκατάλειψη του όρου με τον οποίο συνυπάρχει: εδώ του μοντέρνου. Αλλά για να υπερβείς κάτι, αυτό θα πρέπει να ...υπάρχει! Και στην Αρχιτεκτονική της εποχής της δεκαετίας του '60, υπήρχε σε ...θανατηφόρες δόσεις. Ήταν το μοντέρνο κίνημα, που βασίστηκε σε ένα καθ' υπερβολή φονξιοναλισμό, και που απέρριψε συλλήβδην οτιδήποτε προηγούμενο στην Αρχιτεκτονική: Διακοσμητικά στοιχεία, μορφολογικές αναζητήσεις, στυλ κλπ κλπ παραμερίστηκαν υπέρ της λειτουργικότητας-θεού: Form Follows Function (η μορφή υποτάσσεται στη λειτουργικότητα) ήταν το motto αυτής της μεγάλης επανάστασης του 20ου αιώνα.

Ακολουθήθηκε από κάθε μορφή τέχνης, και όχι μόνο: Από τη μοντέρνα αρχιτεκτονική μεταλαμπαδεύτηκε στη ζωγραφική, τη γλυπτική, το design κάθε μορφής, τη λογοτεχνία και την ποίηση, αλλά και σε πιο "απλά" και καθημερινά είδη. Το μοντέρνο κυριάρχησε... ουσιαστικά επαναστατώντας ενάντια στο κατεστημένο, το παλιό, το φθαρμένο, το παραδοσακό. Γκρέμισε και δημιούργησε "εκ βάθρων". Διατύπωσε νέους κανόνες, ανέτρεψε αισθητικές προκαταλήψεις αιώνων.

Και όταν αυτή η επανάσταση, μετά από πολλά χρόνια, έγινε καθεστώς, σαν όλες τις "προοδευτικές" επαναστάσεις του 20ου αιώνα, εξελίχθηκε σιγά-σιγά σε μια σταδιακή καταπίεση της έκφρασης και της δημιουργικότητας. Σε ένα πλαίσιο αυστηρών "κανόνων" που ουσιαστικά χλεύασαν κάθε μορφολογική αναζήτηση στο σχεδιασμό, που έδρασαν ανασταλτικά στο νέο, το φρέσκο και δημιουργικό. Και όπως όλες οι επαναστάσεις, υπέστη κάποια στιγμή την επίθεση της αντεπανάστασης... πoυ –όπως όλες οι αντεπαναστάσεις- την νίκησε κατά κράτος και τελικά την γκρέμισε από το χρυσό της βάθρο...

Το μεταμοντέρνο, είναι μια αντεπανάσταση στο μοντέρνο. Που προσπαθεί να διώξει την αφόρητη καταπίεση των κανόνων του μοντέρνου, να απελευθερώσει τη δημιουργικότητα σπάζοντας δεσμά. Ο μοντερνισμός, η επανάσταση, γκρεμίζει και ξαναχτίζει το νέο. Η αντεπανάσταση, το μεταμοντέρνο, μόνο γκρεμίζει, απελευθερώνει και καταργεί κανόνες. Δεν θέτει νέους...

Προσωπικά θεωρώ τις λέξεις -φορείς εννοιών, νοημάτων, εμπειριών- εξαιρετικά επικίνδυνες όταν μεταφέρονται από το πλαίσιο για το οποίο δημιουργήθηκαν να περιγράψουν, σε κάποιο άλλο. Γιατί μεταφέρουν αυτούσια νοήματα αλλά και «μνήμες» ή συναισθήματα που δεν ισχύουν απαραίτητα στο νέο "περιβάλλον" τους.

Ας έλθουμε τώρα στο κρασί.

Το μεταμοντέρνο στο κρασί έρχεται από ένα βιβλίο του Clark Smith, με τίτλο "Postmodern Winemaking: Rethinking the Modern Science of an Ancient Craft". Ένα βιβλίο για την επιστήμη και το κρασί, προκλητικό ίσως, ενδιαφέρον σίγουρα, επαναστατικό... ναι, μάλλον, αλλά ασφαλώς όχι αντεπαναστατικό, μεταμοντέρνο επειδή απλά θεωρεί ότι "κάτι λείπει από τα μοντέρνα κρασιά". Γιατί το κρασί, σχεδόν σε όλο τον κόσμο και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα, παλεύει ακόμα να ξεπεράσει το παραδοσιακό... παλεύει για τον εκμοντερνισμό του. Κάνει ακόμα την επανάστασή του...

Με σοκάρισε στο βιβλίο του Clark o ισχυρισμός της ευθείας σχέσης του κρασιού με την Αρχιτεκτονική... και με τρόμαξε, δεν σας το κρύβω. Δεν θα κρίνω εδώ το βιβλίο του... αλλά δεν περιέχει απολύτως τίποτα post modern, εκτός από την μάλλον αδόκιμη χρήση του όρου. Απλά αμφισβητεί, ψάχνει να βρει τι λείπει από την σύγχρονη οινοποίηση, την επανάσταση που δεν έχει καν προλάβει να γίνει καθεστώς, και που ασφαλώς δεν έχει φτάσει ακόμα στην κορύφωσή της… και εκείνο που συχνά βρίσκει σαν συμπλήρωμα είναι ο μυστικισμός ή μια απροσδιόριστη πνευματικότητα…

Φέρνει όμως στο προσκήνιο κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο: Την μεταφορά των όσων γνωρίσαμε στην Τέχνη και την Αρχιτεκτονική, την "ελευθεριότητα" της δημιουργίας απλά κακών κρασιών από ατάλαντους δήθεν "δημιουργούς", στο όνομα του απροσδιόριστου "μεταμοντέρνου" που σπάζει μεν δεσμά, -μερικές φορές και ανύπαρκτα- αλλά ...αυτό μόνο!

Τα κρασιά του Θυμιόπουλου είναι ωραιότατα μοντέρνα κρασιά, με την πολύ κατανοητή, απλή και καθημερινή έννοια του μοντέρνου σαν "σύγχρονου": Δηλαδή κρασιού που εξυπηρετεί σημερινές ανάγκες, που υπακούει σε αυτά που ζητάει η αγορά. Και που ξεφευγει από το "παραδοσιακό". Τίποτα λιγότερο και -κυρίως- τίποτα παραπάνω. Δεν ξέρω αν τα κρασιά του Θυμιόπουλου αποτελούν "επανάσταση" -στο ερώτημά μου προς τους -υποτιθέμενους (?)- επαναστάτες της Νάουσας απάντηση δεν πήρα, μόνο αμηχανία εισέπραξα. Πάντως, αντεπανάσταση δεν είναι, γιατί δεν προϋπήρξε ...επανάσταση. Επανάσταση στο Ελληνικό κρασί δεν έγινε ποτέ... εξέλιξη ναι, χρήση νέων τεχνολογιών ναι, αλλά επανάσταση όχι. Η επανάσταση γκρεμίζει και ξαναχτίζει. Στην Ελλάδα των ...ανακυκλώσεων, δεν γκρεμίστηκε ποτέ τίποτα. Κάτι εφάμιλλο της επανάστασης στο Ιταλικό κρασί με τα Super Tuscans εδώ δεν είδαμε... και πως να δούμε; Ποιά παράδοση θα "γκρέμιζε" η εδώ επανάσταση; Την παράδοση του χύμα; Αφού δεν υπήρξε στο Ελληνικό κρασί κάτι να γκρεμιστεί.

Ας αφήσουμε λοιπόν τις επικίνδυνες μεταφορές, που μπορεί εύκολα να οδηγήσουν ανθρώπους που δεν έχουν την απαραίτητη κουλτούρα στη δημιουργία ανεξέλεγκτων τερατουργημάτων, "μεταμοντέρνων" κρασιών, όπως ακριβώς έγινε με τη "μεταμοντέρνα" αρχιτεκτονική σε όλο τον κόσμο και κυρίως στην Αθήνα, που την γέμισε με κτίρια ατάλαντων που νόμισαν ότι το «μεταμοντέρνο» δικαιολογεί τα πάντα, κρύβοντας κάτω από τη λέξη την έλλειψη ταλέντου.

Αφήστε λοιπόν τους οινοποιούς στην ησυχία τους. Προσωπικά τους βλέπω σαν καλλιτέχνες, δημιουργούς... πολλούς με την έννοια του artisan, λίγους με αυτή του Artist. Aφήστε τους να φτιάξουν κρασιά ανεπηρέαστοι από ανοησίες, θεωρίες, λέξεις και χαρακτηρισμούς αυθαίρετους... έχουν πάει αρκετά καλά μέχρι εδώ, οι περισσότεροι... και υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα στο κρασί για την δημιουργία αντεπαναστάσεων... Δεν γίνεται αντεπανάσταση πριν την επανάσταση! Ας τελειώσουμε πρώτα την επανάσταση που ίσως έχει (?) ξεκινήσει δειλά σε κάποια μέρη της Ελλάδας, ας φτιάξουμε πρώτα σύγχρονα κρασιά... και μετά βλέπουμε.


Τάσος Πικούνης

Μοιραστείτε το άρθρο: