Τριώδιο, Αποκριά, Σαρακοστή: Το... λεξικό των όρων!

Από τον Τ. Πικούνη



Ήδη από την 1η Φεβρουαρίου βρισκόμαστε στο Τριώδιο...

Το ξέρατε;

Ξέρετε ακριβώς τι είναι τριώδιο, Σαρακοστή, της Τυρινής, ή μόνο γνωρίζετε την Τσικνοπέμπτη, επειδή την ημέρα αυτή όλοι ξεχύνονται στις ψησταριές για ιστορικά τσιμπούσια;

Σίγουρα, την εποχή μας όλα αυτά -και κυρίως στους νέους- είναι άγνωστα, επειδή η επιρροή της εκκλησίας τουλάχιστον σε θέματα νηστείας έχει εξασθενήσει εξαιρετικά.

Εντούτοις, πέρα από τους θρησκευτικούς λόγους, πιστεύουμε οτι για τους φίλους του κρασιού είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να γνωρίσουν τα περίφημα σαρακοστιανά μας πιάτα και τους εξαιρετικούς συνδυασμούς τους με τα κρασιά! Όπως επίσης τις ευκαιρίες που μας δίνουν σημαντικές εορτές της Χριστιανοσύνης να γευτούμε ειδικά πιάτα, που τις άλλες ημέρες του χρόνου τα παραβλέπουμε.

Είναι τόσο ιδανικοί οι συνδυασμοί των Σαρακοστιανών πιάτων με τα κρασιά, που αν η θρησκεία μας δεν περιελάμβανε αυτή την περίοδο μέσα στο Τριώδιο, θα έπρεπε εμείς οι φίλοι του κρασιού να την... εφεύρουμε!

"Τηρείτε τας παραδόσεις"... Και αν όχι λόγω βαθειάς χριστιανικής πίστης ή για εθνικούς λόγους, τουλάχιστον για πιο ...πεζούς λόγους, όπως η απόλαυση φαγητών και κρασιών!

Υπάρχουν πολλές σημαντικές ημερομηνίες, κυρίως θρησκευτικές από τώρα και μέχρι το Πάσχα, που έχουν σχέση με το τι τρώμε και τι πίνουμε.

Και επειδή εμείς στο House of  Wine πιστεύουμε ότι η γνώση είναι η "έκτη αίσθηση" που ενισχύει την απόλαυση, δημιουργήσαμε ένα μικρό γλωσάρι με τις διάφορες γιορτές και τα φαγητά που συνηθίζονται -ή επιτρέπονται. Βέβαια σήμερα όλα επιτρέπονται, αλλά οι απαγορεύσεις και οι νηστείες του παρελθόντος αφ' ενός μας έδιναν την ευκαιρία να γευθούμε τα εξαιρετικά νηστίσιμα πιάτα της πατρίδας μας, αφ' ετέρου να απολαύσουμε με πολύ μεγαλύτερη ένταση κάποια από τα αγαπημένα μας "αμαρτωλά" πιάτα, μετά την νηστεία.

Όσο για το κρασί... λυπάμαι να σας το πω, αλλά... απαγορεύεται, εκτός από ορισμένες ημερομηνίες! Αλλά, αυτό έχει καταστρατηγηθεί προ πολλού, και όλοι πίνουν το κρασί τους τη σαρακοστή, μαζί με τα εξαιρετικά σαρακοστιανά πιάτα που μάλιστα ταιριάζουν εξαιρετικά με τα κρασιά μας...

Ας δούμε λοιπόν το γλωσάρι μας, με τη σειρά της εμφάνισης των σημαντικών ημερών ή περιόδων:

Τριώδιο. Αφορά την περίοδο των 70 ημερών πριν από το Πάσχα και λήγει το Μεγάλο Σάββατο. Η ονομασία της προέρχεται από το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο, που περιλαμβάνει τους ύμνους που ψάλλονται στι εκκλησίες αυτή την περίοδο. Το Τριώδιο είναι βιβλίο ύμνων, που όμως συντίθενται από τρείς ωδές, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ύμνους της εκκλησίας που συντίθενται από εννέα ωδές ο κάθε ένας.

Αποκριά: Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται με την λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασμών. Η αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες, και ξεκινάει μαζί με το Τριώδιο. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, την Κυριακή του "Τελώνη και Φαρισαίου", που προτρέπει τους Χριστιανους να είναι ταπεινοί. Η δεύτερη Κυριακή είναι του "Ασώτου Υιού" και διδάσκει την αξία της μετάνοιας. Η τρίτη είναι η Κυριακή των "Απόκρεω", η τελευταία ημέρα πριν το Πάσχα που επιτρέπεται να τρώγεται κρέας. Η τελευταία Κυριακή της αποκριάς, κατα την οποία οι εορτασμοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απώγειο τους, είναι η "Τυρινή" (Κυριακή της Τυροφάγου), και κατά την εβδομάδα που ακολουθεί επιτρέπεται η βρώση τυροκομικών, αυγών και ψαριών. Το τέλος της αποκριάς είναι την αυγή της επόμενης μέρας: η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, η γνωστή μας Καθαρά Δευτέρα.

Τσικνοπέμπτη: Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται την Πέμπτη 11 μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα και είναι μια ετήσια γιορτή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Είναι η μέρα που τρώγεται κατά κόρον κρέας. Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις "τσίκνα" (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και "Πέμπτη". Η τσίκνα (ή "κνίσσα" στην αρχαιότητα) ήταν το άρωμα του ψητού κρέατος που προσφερόταν σαν θυσία στους θεούς στις παγανιστικές γιορτές του διονύσου. Είναι μια μέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40-ήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Σε κάποια μέρη στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην επαρχεία της Πελοπονήσσου, την εβδομάδα της Τσικνοπέμπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους και ετοιμάζουν νόστιμους μεζέδες: "πηχτή", "ομάτια", "τσιγαρίδες", λουκάνικα, κτλ.

Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή: Ονομάζεται "Σαρακοστή" γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας.Η ονομασία Τεσσαρακοστή κατ'άρχάς σήμαινε την τεσσαρακοστή ημέρα πριν το Πάσχα, γρήγορα όμως το όνομα δώθηκε σε όλη την περίοδο της νηστείας πριν το Πάσχα. Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού από την οποία και προσδιορίζεται κατ' έτος ως κινητή περίοδος. Διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα. Η δε Κυριακή των Βαΐων είναι η τελευταία ημέρα της περιόδου αυτής.

Σε όλες τις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής τηρείται αυστηρή νηστεία εκτός του Σαββάτου και Κυριακής, όπου επιτρέπεται η κατανάλωση κρασιού και λαδιού. Στις υπόλοιπες ημέρες η νηστεία συνίσταται σε ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς λάδι. Εξαίρεση αποτελεί η γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου οπότε επιτρέπεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί.

Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν περιλαμβάνεται στη Σαρακοστή αν και συνεχίζεται η νηστεία που είναι ιδιαίτερα αυστηρότερη. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι περίοδος πενήντα ημερών.

Πάντως, πριν τη Σαρακοστή, εμείς ήδη ξεκινήσαμε με τα Ερυθρά της Τσικνοπέμπτης, σε ειδική μάλιστα προσφορά από την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου, αλλά και με τις Μπύρες της Τσικνοπέμπτης, και θα συνεχίσουμε με εξαιρετικές προτάσεις για τα κρασιά της Σαρακοστής, αλλά και όλων των "ειδικών" ημερών όσον αφορά στο επιτρεπόμενο φαγητό!

Οι αντίστοιχες ημερομηνίες για το 2015 είναι:

-Αρχή Τριωδίου, Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου, 1 Φεβρουαρίου
-Τσικνοπέμπτη, Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου
-Ψυχοσάββατο, Σάββατο 14 Φεβρουαρίου
-Κυριακή των Απόκρεω, Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 
-Της Τυροφάγου, Κυριακή 22 Φεβρουαρίου
-Καθαρή Δευτέρα, Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου
-Κυριακή της Ορθοδοξίας, Κυριακή 1 Μαρτίου
-Ευαγγελισμού, Τετάρτη 25 Μαρτίου
-Κυριακή των Βαίων, Κυριακή 5 Απριλίου
-Πασχα, Κυριακή 12 Απριλίου .

Μοιραστείτε το άρθρο: