Η Ιστορία της Μπύρας

Η μπύρα έκανε την εμφάνιση της μαζί με το πολιτισμό και έτσι συμβάδιζε συγχρονισμένα με την εξέλιξη του. Ανατρέχουμε λοιπόν στην πρώτη κοινωνία, όταν οι άνθρωποι για πρώτη φορά συνειδητοποίησαν την σημασία της ομαδικότητας για την επιβίωση και δημιούργησαν ομάδες για κυνήγι και καλλιέργεια. Η στιγμή αυτή μας γυρνάει περίπου 15.000 χρόνια πίσω. Το σιτάρι ήταν το πρώτο αγαθό που καλλιεργήθηκε τότε και άνοιξε το δρόμο για το ανθρακούχο ποτό.

Σύμφωνα με τα ευρήματα των ιστορικών η αναζήτηση για τις ρίζες της ζυθοποιίας, μας τοποθετούν στην Αρχαία Αφρική, στους Αιγύπτιους και φυσικά τους Σουμέριους. Κάνουμε λοιπόν μια επιστροφή στο παρελθόν περίπου 6000 χρόνια πριν για να ανακαλύψουμε την πιο παλιά καταγεγραμμένη απόδειξη παραγωγής μπύρας που υποδεικνύει τους Σουμέριους.

Η Σουμέρια, για λόγους προσανατολισμού, βρίσκεται ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Εύκρατη και περιλαμβάνει τη Νότια Μεσοποταμία και την αρχαία πόλη Βαβυλώνα. Αφήνουμε όμως την γεωγραφία για να επικεντρωθούμε στο θέμα της μπύρας. Εκεί φτιάχτηκε η πρώτη μπύρα, το πώς όμως προέκυψε η διαδικασία της ζύμωσης δεν είναι εξακριβωμένο και αποδίδεται στη τύχη. Την ύπαρξη της την υπογράφει μια σφραγίδα 4000 χρόνων που περιέχει τον ύμνο στην Ninkasi τη θεά της Ζυθοποιίας. Αυτός ο ύμνος είναι ταυτόχρονα και συνταγή μπύρας. Πέρα όμως από αυτό δεν δίνονται στοιχεία για την αρχή της διαδικασίας. Η θεωρία της τύχης που επικρατεί περιγράφει ένα ψωμί που βράχηκε, παρέμεινε έτσι και μετά από καιρό άρχισε να ζυμώνει.

Οι Σουμέριοι εκμεταλλεύτηκαν αυτά τα σημάδια της τύχης και έμαθαν να επαναλαμβάνουν την διαδικασία, διέβρεχαν το ψωμί, ζύμωνε και γεννιόταν ένα υγρό που έφτιαχνε τη διάθεση. Έτσι καθιέρωσαν την ύπαρξη του ονομαζόμενου τότε θεϊκού ποτού. Συνεχίζοντας τη διαδρομή από το έπος Γκιλγκαμές που γράφτηκε την 3 χιλιετία μάθαμε ότι όχι μόνο το ψωμί αλλά και η μπύρα ήταν πολύ σημαντική. Αναλυτικότερα το συγκεκριμένο έπος αναγνωρίζεται ως ένα από τα πρώτα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στις σελίδες του περιγράφεται πολύ παραστατικά και ζωντανά η μετάβαση ενός ανθρώπου από την πρωτόγονη συμπεριφορά στην καλλιεργημένη. Κατά τη διάρκεια αυτής της αλλαγής και μέσα στην εκπαίδευση του συμμετείχε το ψωμί και η μπύρα.

Αφήνουμε όμως τους Σουμέριους για να ασχοληθούμε με τους διαδόχους τους. Οι βαβυλώνιοι ακολουθούν. Κυριαρχούν στην Μεσοποταμία την 2 χιλιετία και αναλαμβάνουν την εξέλιξη του πολιτισμού των Σουμέριων άρα και την ανάπτυξη στην τέχνη της μπύρας. Σήμερα είναι γνωστό ότι οι Βαβυλώνιοι ήξεραν να φτιάχνουν 20 διαφορετικούς τύπους μπύρας( που για εμένα ακούγεται εντυπωσιακό). Αυτές οι πρώτες αρχαίες μπύρες δεν έμοιαζαν πολύ με τις σύγχρονες, ήταν θολές, αφιλτράριστες και αρκετά πικρές ( γιατί δεν ήξεραν πώς να απομακρύνουν τα υπολείμματα μετά το πέρας της ζύμωσης). Κέρδιζαν όμως τον κόσμο τόσο πολύ που ήδη είχαν αρχίσει να εξάγονται από την Βαβυλώνα μέχρι την Αίγυπτο. Μάλιστα ο Hammurabi ένας από τους πιο σημαντικούς Βαβυλώνιους βασιλιάδες σύνταξε μερικούς από τους πιο παλιούς νόμους για τη μπύρα. Ένας από αυτούς καθόριζε την επιτρεπόμενη ημερήσια κατανάλωση ανάλογα με την κοινωνική θέση του ατόμου. Δηλαδή ένας απλός εργάτης δικαιούταν μόλις 2 lt την ημέρα, ένας δημόσιος υπάλληλος αντίστοιχα 3lt, ενώ οι διαχειριστές του κράτους και οι ιερείς πιο προνομιούχοι έφταναν τα 5lt. Με τον τρόπο αυτό η μπύρα δεν πουλιόταν αλλά δινόταν σαν τρόπος πληρωμής.

Προχωράμε στα χρόνια και στους λαούς. Αυτοί που ανέλαβαν τα ηνία της μπύρας ήταν οι Αιγύπτιοι. Οι πιστοί στους Φαραώ, πίστευαν στην θεϊκή προέλευση της μπύρας και στην υπερφυσική της δύναμη. Το λιθαράκι τους στην παραγωγή ήταν αξιόλογη. Χρησιμοποίησαν καταρχήν μη ψημένο ψωμί και άρχισαν να ελέγχουν τις ημερομηνίες παραγωγής για την βελτίωση της ποιότητας. Παράλληλα η λατρεία για το δροσερό ποτό διαδίδεται και σε άλλα μέρη του κόσμου όπου παράγεται από διάφορες πρώτες ύλες και μορφές. Για παράδειγμα βρίσκουμε την Changisa (μπύρα τύπου Θιβέτ), την chichais από καλαμπόκι και την kumis από γάλα καμήλας.

Πριν συνεχίσουμε την ιστορική μας διαδρομή για την μπύρα αξίζει να κάνουμε ένα εννοιολογικό διάλειμμα. Η λέξη μπύρα πηγάζει από την λατινική bibere που σημαίνει πίνω και από την ισπανική Cerveza που μεταφράζεται με το όνομα της Ελληνίδας θεάς για την καλλιέργεια, Δήμητρα.

Αυτή η σύντομη διακοπή στην ιστορία μας μεταβιβάζει ομαλά στους λαούς που πήραν στη συνέχεια τα σκήπτρα της μπύρας και δεν ήταν άλλοι από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Ο Πλίνιος τόνισε την επιτυχία της μπύρας στη Μεσόγειο πριν από το κρασί. Οι Ρωμαίοι βέβαια από την άλλη θεωρούσαν το κρασί αμβροσία και τη μπύρα βάρβαρο ποτό και γι αυτό παραγόταν σε περιοχές έξω από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όπου ήταν δύσκολο να γίνει το κρασί.

Είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή να πάμε στους βασιλιάδες της μπύρας σε αυτούς που έβαλαν τα πράγματα σε τάξη τους Γερμανούς. Η παλιότερη απόδειξη κατασκευής μπύρας σε γερμανικό έδαφος έρχεται περίπου το 800 πχ από αμφορέα μπύρας που βρέθηκε κοντά στην σημερινή πόλη Kulmboch. H μπύρα αυτή δεν αποθηκευόταν ήταν θολή και δεν είχε αφρό.

Όπως είναι λογικό θα ασχοληθούμε ξανά με τους Γερμανούς, αφού όμως κάνουμε μια αναφορά στα άλλα διάσημα μέρη παραγωγής μπύρας, τα μοναστήρια. Καθώς λοιπόν η καλλιέργεια του κριθαριού απλωνόταν όλο και περισσότερο στο βορρά και στο νότο τόσο περισσότερο αναπτυσσόταν και η μπύρα. Αυτό δεν άφησε την εκκλησιά αμέτοχη που άρχισε να την παρακολουθεί στενά. Τα χριστιανικά αβαεία ως κέντρα γεωργίας, γνώσης και επιστήμης εξευγένισαν τη μέθοδο παραγωγής . Αρχικά χρησιμοποίησαν την παραγόμενη μπύρα για την απόλαυση των μοναχών, στην συνέχεια την μοιράστηκαν με τους προσκυνητές και αργότερα αντιλήφθηκαν τις μεγάλες εμπορικές δυνατότητες της για την χρηματοδότηση των κοινοτήτων τους.

Τότε την πήραν είδηση και οι Σκανδιναβικές χώρες που αρχικά την ανέφεραν στο γνωστό έπος τους, στο οποίο ο οίνος ήταν για τους θεούς, η μπύρα για τους θνητούς και το υδρομέλι για τους νεκρούς. Οι Φιλανδοί στην ποιητική ιστορία του Kanawala αφιέρωσαν 400 ολόκληρους στίχους την αφρώδη αφεντιά της και 200 για την δημιουργία τους.

Ωστόσο ακόμα και μετά την προσπάθεια των μοναχών και των Σκανδιναβών υπήρχε πολύ λίγη γνώση όσο αφορά το ρόλο της μαγιάς για την ολοκλήρωση της ζύμωσης. Είναι λοιπόν η κατάλληλη στιγμή για να επανέλθουμε στους Γερμανούς που έδωσαν την λύση. Η λύση αυτή ήταν το πρώτο δείγμα Βαυαρικής μαγιάς από ένα ειδικό στέλεχος που απομονώθηκε τύπου lager και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.

Αφού φτάσαμε στη μαγιά μας λείπει κάτι και αυτό το κάτι είναι ο λυκίσκος. Το 15 αιώνα γίνεται η πρώτη αναφορά στο όνομα του και στη χρήση του από τους Φλαμανδούς που το εισήγαγαν από την Αγγλία. Το 16 αιώνα αυτό το απλό ντεμπούτο του το έκανε διάσημο και την χρήση του δεδομένη για την συντήρηση της μπύρας σε αντικατάσταση των φύλλων που είχαν αυτή τη λειτουργία. Η εύρεση του λυκίσκου μας έφερε και στο πιο μεγάλο γεγονός μέχρι και σήμερα για τη μπύρα το πρώτο νόμο καθαρότητας επί γενικής επίβλεψης και υπογραφής των Γερμανών. Χρονολογικά είμαστε στα 1516 και το περιεχόμενο του αναφέρει τα μοναδικά 4 συστατικά που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία της μπύρας. Με τυχαία σειρά αυτά είναι το νερό, το βυνοποιημένο κριθάρι, το βυνοποιημένο σιτάρι και ο λυκίσκος. Στη μικρή ομολογουμένως λίστα δεν συμπεριλαμβάνεται φανερά η μαγιά όμως είναι αποδεκτή και θωρείται δεδομένη για την επιτυχή διαδικασία της ζύμωσης. Ο Επικείμενος νόμος αποτελεί για τους καταναλωτές ποιοτική εγγύηση και σφραγίδα για τις γερμανικές μπύρες αλλά και την διαφορά τους από την άλλες κατηγορίες της Ευρώπης που φτιάχνονται από διάφορες πρώτες ύλες.

Η επόμενη μεγάλη ανάπτυξη επετεύχθητε το 19 αιώνα από την σημαντική δουλειά που έκανε ο Louis Pasteur και εξήγησε τον τρόπο που λειτουργούν οι ζύμες. Μέχρι τότε οι ζυθοποιίες δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν κατά τους θερινούς μήνες, όπου η θερμοκρασία ανέβαινε πολύ γιατί οι άγριες ζύμες αδυνατούσαν σε αυτούς του βαθμούς να βγάλουν εις πέρας τη ζύμωση. Έπρεπε λοιπόν να περιμένουν τους ψυχρούς μήνες για την παραγωγή και να αποθηκεύουν τη μπύρα σε σπηλιές κοντά στις Άλπεις.

Το 1880 μόνο στις ΗΠΑ λειτουργούσαν 2400 ζυθοποιεία . Συγκριτικά ο αριθμός αυτός σήμερα έχει κατέβει πάρα πολύ περίπου στα 375. Η μείωση αυτή οφείλεται σταδιακά στην απαγόρευση της παραγωγής που έγινε με τροποποίηση του συντάγματος το 1919 και με το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που ακολούθησε. Το ίδιο παρατηρήθηκε αντίστοιχα σε όλες τις χώρες παραγωγής . Σήμερα η μπύρα κερδίσει όλο και περισσότερο το καταναλωτικό κοινό και ανεβαίνει συνεχώς σε πωλήσεις, σε αριθμό νέων ετικετών και σε προσθήκες ζυθοποιείων. Όσο αφορά τους διαφορετικούς τύπους, έχουν ανακαλυφθεί πάρα πολύ, όπως επίσης η σταθεροποίηση, το φιλτράρισμα και η εμφιάλωση.

Best Sellers στην κατηγορία Μπύρα