Η μοναδικότητα της Σαντορίνης

Αφορμή για το άρθρο της εβδομάδας είναι ένα masterclass στο οποίο παρευρέθηκα με εισηγητή τον εξαιρετικό Κωνσταντίνο Λαζαράκη και θέμα “Σαντορίνες Υψηλής Ωριμότητας”. Αποτέλεσε μέρος μίας καμπάνιας χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει δημιουργηθεί με σκοπό την προώθηση της ηφαιστειογενούς καλλιέργειας.

 

Τι κάνει όμως τη γη της Σαντορίνης τόσο μοναδική;

 

Η εικόνα τον αμπελώνων της  απέχει πολύ από καλαίσθητες γραμμές σε καταπράσινους λόφους με ένα ποτάμι να κυλάει στη βάση τους. Μιλάμε για μια ιδιαίτερα θερμή και ξηρή περιοχή καλλιέργειας. Οι βροχοπτώσεις είναι ελάχιστες και ο κυκλαδίτικος άνεμος φυσάει άγρια. Το έδαφος φαίνεται πλήρως αφιλόξενο. Και όμως, εκεί δημιουργούνται τα πιο φημισμένα κρασιά της Ελλάδας, τα οποία ταπεινώς ανήκουν στην κορυφαία παγκόσμια κλάση. Διαθέτουν φοβερή συμπύκνωση αρωμάτων, κοφτερή οξύτητα, υψηλό συνήθως αλκοόλ, γεμάτο σώμα και ένα πραγματικά μεγάλο δυναμικό παλαίωσης.

 

Το κλειδί βρίσκεται στην έκρηξη του ηφαιστείου της, 4 χιλιετίες πριν. Κάλυψε το έδαφος με τέφρα, ελαφρόπετρα, και άλλα ηφαιστειογενή πετρώματα. Αυτά χάρισαν πολύτιμα μεταλλικά στοιχεία για καλλιέργειες ενώ και έκαναν το έδαφος πιο εύκολα διαπερατό από τις ρίζες των αμπελιών. Αυτές καταφέρνουν να φτάσουν εξαιρετικά βαθιά για να ξεδιψάσουν το κομμάτι του σώματος που βρίσκεται πάνω από το έδαφος.  Η περιεκτικότητα των εδαφών αυτών είναι επίσης πολύ χαμηλή σε κάλιο κάτι που ευνοεί την οξύτητα και το pH που εμφανίζει φυσικά το Ασύρτικο!

 

 

Πόσο παλαιές είναι οι ρίζες τους όμως;

 

Πιθανότατα έχετε ακούσει για τα παλαιά αμπέλια και το κύρος που φέρνει η ηλικία των γηραιότερων. Αυτά της Σαντορίνης αξίζουν πολύ αστραφτερό παράσημο στον τομέα της ηλικίας. Οι ρίζες πολλών εξ’ αυτών αγγίζουν με ευκολία τους ένα, δύο, τρείς ή και παραπάνω αιώνες. Οι λόγοι που τις έκαναν αιωνόβιες  είναι δύο.

 

Αρχικά, η ιδιαίτερα καταστροφική φυλλοξήρα, ένα έντομο που θανατώνει το ριζικό σύστημα του αμπελιού, ενώ έφτασε στη Σαντορίνη, δεν κατάφερε να εξαπλωθεί. Το ηφαιστειογενές έδαφος και η μεγάλη ποσότητα άμμου σε συνδυασμό με την απουσία αργίλου, την σταμάτησαν στην αποβίβασή της! Έτσι ενώ στα τέλη του 19ου αιώνα καταστρέφονταν οι ευάλωτοι αμπελώνες της Ευρώπης, κάποιοι τυχεροί όπως της Σαντορίνης τη γλύτωσαν, παρέμειναν ισχυροί και δεν χρειάστηκαν ποτέ το αμερικάνικο “μπόλι” για την επιβίωση τους.

 

 

Ο δεύτερος λόγος είναι το παραδοσιακό κλάδεμα της Σαντορίνης: H πανέμορφη  και ιδιαίτερα χρήσιμη κουλούρα. H βέργες πλέκονται κάθε χρόνο, έτσι ώστε να σχηματίσουν ένα καλάθι που μέσα του θα αναπτύσσονται τα σταφύλια. Το πυκνό σχήμα του προστατεύει τους ανθούς και στη συνέχεια τα σταφύλια, από τον άνεμο και την άμμο που φέρνει με ορμή και τους προσφέρει μερική σκίαση μαζί με τα φύλλα από το σουβλερό ήλιο. Παράλληλα συλλέγει πολύτιμες στάλες υγρασίας από την πρωινή ομίχλη, ή Ανεδόσα, όπως την λένε η Σαντορινιοί και προσφέρει δροσιά τις πρώτες πρωινές ώρες.

 

Όταν πλέον είναι ιδιαίτερα δύσκολο να συνεχιστεί το πλέξιμο της κουλούρας, αυτή κόβεται κατά το χειμερινό κλάδεμα και από το έδαφος αναδύεται ο νέος βλαστός. Το αμπέλι ωστόσο παραμένει ίδιο και οι ρίζες συνεχίζουν να αναπτύσσονται και να δυναμώνουν. Ορίστε λοιπόν πώς  μαζεύτηκαν οι αιώνες στην πλάτη τους!

 

Η παραγωγή τους συνήθως είναι κάτω από 500 κιλά ανά στρέμμα, με σταφύλια που αγγίζουν τις υψηλότερες τιμές στην Ελλάδα και αποτελούν πραγματικό χρυσάφι για αμπελοκαλλιεργητές και οινοποιούς του νησιού.

 

Πέρα από τη συζήτηση που είχαμε για το μοναδικό terroir του νησιού έγινε και η απαραίτητη γευσιγνωσία για να υποστηρίξει τα λεγόμενα. Δοκιμάσαμε αν μη τι άλλο εξαιρετικά κρασιά τεσσάρων μεγάλων παραγωγών: Από τον συνεταιρισμό της Σαντορίνης Santo Wines, το Κτήμα Σιγάλα, της Gaia Wines, και το  Κτήμα Αργυρού.

 

Ο συνεταιρισμός προσφέρει τις κατάλληλες και πιο προσιτές ετικέτες για εισαγωγή στον κόσμο της Σαντορίνης όπως με το ισχυρά βαρελάτο Σαντορίνη Grande Reserve αλλά και το ασυνήθιστα φρέσκο (με την καλή έννοια)  Νυχτέρι της. Το σίγουρο είναι ότι αν δεν είχε ασχοληθεί και φροντίσει το Ασύρτικο, ο κόσμος της Σαντορίνης θα ήταν διαφορετικός. Το Νυχτέρι της Γαίας αποδείχθηκε πραγματικό βελούδο με εξαιρετικά ενσωματωμένο νεύρο και βαρέλι. Το Cuvee Νυχτέρι του Αργυρού παρέδωσε επίσης εξαιρετικά κρεμώδη χαρακτήρα αλλά και υποδειγματική καθαρότητα φρούτου. Το Νυχτέρι του Σιγάλα ήταν το πιο παραδοσιακό όλων, με τον οξειδωτικό χαρακτήρα του να δίνει σε όλα τα στοιχεία του μία μαγική ωριμότητα. Σε κάποιους δεν άρεσε γιατί έχανε λίγη φρεσκάδα ή βρήκαν δύσκολο το ταίριασμά του με φαγητό. Προσωπικά με έκανε να ερωτευτώ την απίστευτη πολυπλοκότητά που περιείχε και να μην βλέπω τίποτα γύρω του. Προλάβετε το τελευταίο Νυχτέρι που δημιούργησε ο Πάρις πριν αποχωρήσει από το κτήμα!

 

Το κλείσιμο έγινε με τα Vinsanto που κρύβουν όλη τη δύναμη του ήλιου και του βαρελιού που σμίλευσαν το πανίσχυρο Ασύρτικο. Το πιο φρέσκο και λιγότερο γλυκό απ’ όλα Vinsanto της Santo Wines, οδήγησε στο απόλυτα ισορροπημένο Vinsanto του Σιγάλα, ακολούθησε το Vinsanto της Gaia που αν και ήταν του ‘12 φανέρωνε ακόμη πρωτογενή αρώματα και πεντακάθαρο αρωματικό προφίλ. Η παράσταση ολοκλήρωσε αλλά και κλάπηκε από το Vinsanto Late Release 2002 του κτήματος Αργυρού. Αρωματικά μπουκέτα που ξεχειλίζουν από καφέ, κακάο, και κάθε είδος ξηρού καρπού και αποξηραμένου φρούτου μαζί με τραγανή οξύτητα, φέρνουν την γλύκα που φτάνει μέχρι και τα 300 gr/lt στα ίσια της. Είναι τόσο σταθερά που διατηρούνται ανοιχτά για εβδομάδες και ταιριάζουν με όποιο γλυκό βρεθεί δίπλα τους.

 

Σημειώστε παρακαλώ ότι χρειάζεται ιδιαίτερο πάθος να δουλέψεις τη γη για το σταφύλι και το κρασί, ενώ η πολύ πιο εύκολη και προσοδοφόρα επιλογή θα ήταν το ξερίζωμα και το χτίσιμο της στο βωμό του τουρισμόυ. Μάλλον δικαιολογούνται λοιπόν κάπως οι τιμές της φιάλης στο ράφι, ενώ πολλοί θεωρούν ότι θα έπρεπε να είναι υψηλότερες καθώς η μοναδικότητα της ποιότητας τους και η ζήτηση το απαιτούν. Αναμφίβολα ο κόπος πρέπει να ανταμείβεται!

 

Στην υγειά μας!